Αναγνώσματα Μαΐου – Ιουνίου 2015

Ο Μάιος και ο Ιούνιος ήταν για μένα μήνας μελέτης για τις εξετάσεις στο ΕΑΠ. Χωμένη μέσα στα εγχειρίδια μελέτης, προσπαθούσα να βγάλω την απαιτούμενη ύλη οπότε δεν είχα πολύ χρόνο ούτε όρεξη για διάβασμα λογοτεχνίας.

Εδώ όλα τα βιβλία, κάτω του πανεπιστημίου και πάνω τα υπόλοιπα – μικρά εξτραδάκια ξεκούρασης

Παραδόξως όμως, όποτε ένιωθα πραγματικά «πηγμένη», έπιανα ένα άλλο βιβλίο στο χέρι για να ξεκουραστεί το μυαλό μου. Διάβασα λοιπόν ένα κλασικό αφήγημα του Ντοστοφιέφσκι, ένα φιλοσοφικό παραμύθι του Έρμαν Έσσε και έναν οδηγό προς επίδοξους συγγραφείς του Γιώργου Λεονάρδου.

Ξεκινώ από το βιβλίο του Γιώργου Λεονάρδου, «Η δομή του μυθιστορήματος», εκδόσεις Λιβάνη. Δεν πρόκειται για ένα βιβλίο που προσφέρει έτοιμες συνταγές σχετικά με τη δομή και τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος, και πώς θα μπορούσε άλλωστε; Αντίθετα, ο συγγραφέας έχει συγκεντρώσει απόψεις και σκέψεις άλλων συγγραφέων σχετικά με τη συγγραφή (Σόμερσετ Μωμ, Ουμπέρτο Έκο, Μίλαν Κούντερα, Ζαν Πολ Σαρτρ και άλλων) και τις έχει μπολιάσει με τις προσωπικές του εμπειρίες γύρω από τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συνάντησε όταν ξεκίνησε να γράψει τα πρώτα του μυθιστορήματα. Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες τεχνικές ενότητες βρήκα αυτήν που σχολιάζει και αναλύει τον τρόπο αφήγησης: σε πρώτο, δεύτερο ή τρίτο πρόσωπο; Ποια τα πλεονεκτήματα και ποιες οι αδυναμίες του κάθε στυλ; Εκτός από τα τεχνικά κεφάλαια (Πόσες λέξεις; Πόσοι πρωταγωνιστές; κλπ), απόλαυσα το γεγονός ότι το βιβλίο είναι γεμάτο πνευματώδεις ρήσεις συγγραφέων και μελετητών όπως αυτή του ποιητή Ουίλιαμ Έμπσον που για ένα από τα δικά του ποιήματα είπε κάποτε:

«Δεν μπορώ να πω τι σημαίνει το ποίημα, εν μέρει γιατί δεν θυμάμαι, εν μέρει γιατί δεν θέλω και εν μέρει γιατί δεν έχει σημασία από τη στιγμή που το ποίημα απέτυχε να το πει από μόνο του».

 Γενικότερα, πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, ένα βιβλίο που μπορεί να προκαλέσει τη σκέψη και τον προβληματισμό γύρω από τη συγγραφή ενός δύσκολου είδους όπως το μυθιστόρημα και μπορεί να λειτουργήσει ως αφορμή για να αναπτύξει ο συγγραφέας καλύτερα τους ήρωες και τη δομή του έργου του, να σκεφτεί πάνω στην εργασία του, όχι μόνο από άποψη δομής αλλά και σκοπού. Το βιβλίο στο τέλος περιέχει επιπλέον πλούσια βιβλιογραφία.

Η δομή του Μυθιστορήματος – Γιώργος Λεονάρδος

Επόμενο ανάγνωσμα αυτόν τον μήνα ήταν το «Σιντάρτα» του Έρμαν Έσσε, εκδόσεις Καστανιώτη. Είχα αγοράσει αυτό το βιβλίο πριν από αρκετά χρόνια σε κάποιο παζάρι και είναι παλιότερη έκδοση, με μία εκπληκτική μακέτα του Γιάννη Λεκκού στο εξώφυλλο. Η μετάφραση είναι της Μαρίας Παξινού. Το βιβλίο, με υπότιτλο «Ένα ινδικό παραμύθι» παρουσιάζει την πορεία ενός ανθρώπου, του Σιντάρτα, που αναζητά το σκοπό της ζωής και τη βαθύτερη αλήθεια πίσω από τα πράγματα. Η αφήγηση ακολουθεί τον Σιντάρτα από την παιδική ηλικία ως τα βαθιά του γεράματα. Γραμμένο με λυρισμό, πρόκειται για ένα αριστουργηματικό αφήγημα όχι μόνο για το απλό και μελίρρυτο ύφος του αλλά και γιατί αποτελεί έναν ύμνο στην ομορφιά, την απλότητα και την ανθρώπινη φύση, στα ύψη και στα βάθη της. Εδώ και εδώ θα βρείτε αποσπάσματα του «Σιντάρτα»  (κι εδώ μερικές ακόμα σκέψεις) αλλά μην μείνετε μόνο εκεί. Αναζητήστε το στα βιβλιοπωλεία ή στη βιβλιοθήκη της πόλης σας.

Σιντάρτα – Έρμαν Έσσε

Σιντάρτα, Έρμαν Έσσε – Αγαπημένο απόσπασμα

«Όταν κάποιος ζητάει, συμβαίνει συχνά να μην βλέπουν τα μάτια του παρά μόνο το πράγμα που ζητάει, συμβαίνει να μην είναι ικανός να βρει τίποτα, να αφεθεί σε τίποτα, επειδή σκέφτεται πάντα μόνο αυτό που ζητάει, επειδή έχει έναν σκοπό, επειδή κατέχεται από αυτόν τον σκοπό. Ζητάω θα πει: έχω ένα σκοπό. Βρίσκω όμως σημαίνει: είμαι ελεύθερος, στέκομαι ανοιχτός, δεν έχω κανένα σκοπό.»

Τελευταίο ανάγνωσμα αυτόν τον μήνα, ένα κλασικό έργο, το «Όνειρο ενός γελοίου ανθρώπου» του Φίοντορ Ντοστοφιέφσκι από τις εκδόσεις Ροές σε μετάφραση Σταυρούλας Αργυροπούλου και με εξαιρετικό επίμετρο της Βιργινίας Γαλανοπούλου. Πρόκειται για ένα σύντομο αφήγημα, το πιο «φωτεινό και αισιόδοξο» του Ντοστογιέφσκι. Μια αλληγορία που διατρέχει ιστορικά τις ανθρώπινες κοινωνίες, εστιάζοντας όχι μόνο στις δομές αλλά περισσότερο στα ένστικτα και τις ανθρώπινες επιδιώξεις που διαμορφώνουν κάθε φορά αυτές τις κοινωνικές δομές. Το επίμετρο της Βιργινίας Γαλανοπούλου είναι επαρκώς επεξηγηματικό όσο αφορά την ιστορία και την κριτική γύρω από αυτό το διήγημα.

Το όνειρο ενός γελοίου ανθρώπου – Φ. Ντοστογιέφσκι

Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα καταπληκτικό εικοσάλεπτο animation του Alexander Petrov με αγγλικούς υπότιτλους που βασίστηκε στο συγκεκριμένο διήγημα του Ντοστογιέφσκι αλλά σίγουρα αξίζει να διαβάσετε και το βιβλίο!